เว็บไซต์ โครงการ “สื่อศิลปิน รวมใจ ถวายในหลวง”

โครงการห้วยโสมงเป็นโครงการชลประทานขนาดใหญ่ ประกอบด้วยเขื่อนหัวงาน ชนิดเขื่อนดินแบบแบ่งโซน (Zone Type Dam) ความสูงประมาณ 33 เมตร ความยาวประมาณ 3,970 เมตร และทำนบดินปิดช่องเขาต่ำ จำนวน 2 แห่ง อ่างเก็บน้ำมีความจุ 295 ล้านลูกบาศก์เมตรพร้อมระบบส่งน้ำและระบายน้ำ ครอบคลุมพื้นที่ชลประทาน 111,300 ไร่ โดยมีรายละเอียด ดังนี้
1. สภาพทางอุตุ-อุทกวิทยา
- พื้นที่ลุ่มน้ำเหนือที่ตั้งเขื่อนเก็บกักน้ำ              443.00    ตารางกิโลเมตร
- ความยาวลำน้ำสายหลักจากต้นน้ำ              32.00      กิโลเมตร
- ปริมาณน้ำที่ไหลเข้าอ่างเก็บน้ำรายปีเฉลี่ย   266.00    ล้านลูกบาศก์เมตร
2. เขื่อนหัวงาน ชนิดเขื่อนดินแบบ แบ่งโซน (Zone Type Dam)
- ระดับสันเขื่อน                                         + 53.000    เมตร(รทก.)
- ความกว้างสันเขื่อน                                    9.00        เมตร
- ความยาวสันเขื่อน                                      3,970      เมตร
- ความสูงเขื่อนจากท้องน้ำประมาณ            33.00      เมตร
- ระดับเก็บกักน้ำปกติ                               + 48.000    เมตร (รทก.)
- ความจุอ่างเก็บน้ำที่ระดับเก็บกักปกติ          295.00   ล้านลูกบาศก์เมตร
3. อาคารระบายน้ำล้น ชนิดบานระบายโค้งขนาด 7.00x6.00 เมตร จำนวน 3 บาน สามารถระบายน้ำได้สูงสุด 630.57 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
4. ทำนบดินปิดกั้นเขาต่ำ 2 แห่ง
5. ระบบส่งน้ำด้วยคลองส่งน้ำ ครอบคลุมพื้นที่ชลประทาน 111,300 ไร่ ประกอบด้วย
- พื้นที่ชลประทานฝั่งซ้าย                           94,800    ไร่
- พื้นที่ชลประทานฝั่งขวา                              16,500   ไร่
6. ความยาวคลอง
1. คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งซ้าย                      34.25      กิโลเมตร
2. คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา                      11.00      กิโลเมตร
3. คลองซอยฝั่งซ้าย (54 สาย)                       178.81    กิโลเมตร
4. คลองซอยฝั่งขวา (17 สาย)                       35.27     กิโลเมตร

สภาพปัญหาและเหตุผลความจำเป็น
1 ปัญหาการเกิดอุทกภัยในพื้นที่
พื้นที่จังหวัดปราจีนบุรีประสบปัญหาการเกิดอุทกภัยสร้างความเสียหายให้กับประชาชนในพื้นที่ มาโดยตลอด โดยในปี พ.ศ.2547 ข้อมูลจากสำนักงานเกษตรจังหวัดปราจีนบุรี พบว่ามีพื้นที่การเกษตรที่ได้รับความเสียหายจากอุทกภัย ซึ่งเกิดจากปริมาณน้ำนองในลุ่มน้ำปราจีนบุรีและลุ่มน้ำสาขา (รวมลุ่มน้ำห้วยโสมง) ในเขตพื้นที่อำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี รวมกว่า 117 หมู่บ้าน นอกจากนั้นในปีพ.ศ.2549 มีพื้นที่ประสบภัยใน 2 อำเภอดังกล่าวรวมกว่า 207 หมู่บ้าน สร้างความเสียหายให้กับพื้นที่การเกษตรกว่า 49,316 ไร่ พื้นที่ทำการประมง/เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ 289 ไร่ และถนน 360 สาย ซึ่งปัญหาการเกิดอุทกภัยยังคงสร้างความเสียหายให้แก่ราษฎรในพื้นที่อย่างต่อเนื่องและยิ่งทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น

2 ปัญหาการเกิดภัยแล้งในพื้นที่
ในปัจจุบันพบว่า พื้นที่การเกษตรบริเวณด้านท้ายน้ำห้วยโสมง ในเขตพื้นที่อำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี ส่วนใหญ่จะทำการเกษตรได้ในช่วงฤดูฝนเท่านั้น ส่วนช่วงฤดูแล้งหรือช่วงฝนทิ้งช่วงจะไม่สามารถทำการเกษตรได้เนื่องจากการขาดแคลนน้ำ ยกเว้นในพื้นที่ลุ่มต่ำริมห้วยโสมงและลำน้ำสาขาที่พอจะมีปริมาณน้ำไหลบ้าง จะมีการเพาะปลูกพืชผักสวนครัวไว้บริโภคในครัวเรือน รวมทั้งปริมาณน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภคของแหล่งชุมชนต่างๆ จะขาดแคลนในช่วงฤดูแล้งเช่นกัน (เดือนธันวาคม-เดือนเมษายน) เนื่องจากไม่มีแหล่งเก็บกักน้ำต้นทุนขนาดกลางและขนาดใหญ่ โดยในปี พ.ศ.2551 จังหวัดปราจีนบุรีมีพื้นที่ที่ได้รับประกาศเป็นพื้นที่ประสบภัยแล้ง 582 หมู่บ้าน ครอบคลุมพื้นที่ 64 ตำบล โดยอยู่ในเขตอำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรีกว่า 190 หมู่บ้าน ดังนั้นหากไม่มีการพัฒนาโครงการห้วยโสมงจะทำให้ปัญหาการขาดแคลนน้ำยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น เนื่องจากปริมาณความต้องการน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภค การเกษตร และอื่นๆ เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ

โครงการห้วยโสมงฯ เป็นโครงการชลประทานขนาดใหญ่ มีความจุอ่างเก็บน้ำ 295 ล้านลูกบาศก์เมตร จะเป็นแหล่งน้ำต้นทุนและเพิ่มพื้นที่ชลประทานในฤดูฝนจำนวน 111,300 ไร่ และฤดูแล้งจำนวน 45,000 ไร่ ในเขต อำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี ช่วยบรรเทาอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำปราจีนบุรีและลุ่มน้ำสาขาในเขตพื้นที่ อำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี เป็นแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคของราษฎรและการประปา ช่วยรักษาระบบนิเวศ ผลักดันน้ำเค็มและน้ำเน่าเสียในแม่น้ำปราจีนบุรี และแม่น้ำบางปะกง

นายศิริพงษ์ ห่านตระกูล ผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี เปิดเผยว่า จังหวัดปราจีนบุรีได้ประสบกับปัญหาเรื่องของน้ำ ทั้งที่เกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติและเกิดจากมนุษย์ ได้แก่ น้ำท่วม น้ำแล้ง น้ำเค็ม และน้ำเสีย มาเป็นระยะเวลายาวนาน และด้วยพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ได้พระราชทานแนวทางแก้ไขปัญหาน้ำของ จังหวัดจันทบุรี ตั้งแต่ปี 2521 จนเมื่อคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบ ให้ดำเนินโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อปี 2552 ถึงวันนี้เป็นระยะเวลารวม 31 ปี นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันล้นพ้นต่อพสกนิกรชาวจังหวัดปราจีนบุรีเป็นอย่างยิ่ง “ภายหลังที่โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีแล้ว จังหวัดปราจีนบุรี ได้ให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่งกับโครงการนี้ เพื่อเป็นการสนองพระราชดำริ โดยเฉพาะในส่วนของงานอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพป่า การพัฒนาคุณภาพชีวิต และความเป็นอยู่ของประชาชน โดยประชาชนในพื้นที่เป้าหมายได้เข้ามามีส่วนร่วมในการปฏิบัติงาน ทั้งในการฟื้นฟูระบบนิเวศของผืนป่า การดูแลแหล่งต้นน้ำลำธาร และการปลูกป่าในพื้นที่ป่าเสื่อมโทรม ซึ่งได้ดำเนินการควบคู่กับการดำเนินงานของโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ซึ่งจะเป็นการช่วยลดภาวะโลกร้อน เนื่องจากต้นไม้จะช่วยดูดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เข้าไป และระเหยออกมาเป็นก๊าซออกซิเจน ต้นไม้จึงถือเป็นเครื่องฟอกอากาศให้กับโลก การร่วมกันปลูกต้นไม้จึงเท่ากับการช่วยเพิ่มเครื่องฟอกอากาศให้กับโลก” นายศิริพงษ์ ห่านตระกูล กล่าวด้าน

นายสุรชัย จิวะสุรัตน์ ผอ.สำนักงานก่อสร้าง 7 สำนักโครงการขนาดใหญ่ กรมชลประทาน ซึ่งรับผิดชอบการดำเนินงานในโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เปิดเผยว่า ปัจจุบันกรมชลประทานได้เริ่มดำเนินการก่อสร้างอาคารบ้านพักชั่วคราวและอาคารที่ทำการ เพื่อรองรับการทำงานของบุคลากร ในปี 2554 และมีการวางแผนว่าจะก่อสร้างตัวเขื่อนและส่วนของอาคารประกอบ โดยมีการประกวดราคาและได้ตัวผู้รับจ้างแล้ว และผู้รับจ้างได้เริ่มทำงานตั้งแต่วันที่ 2 พ.ค. 2554 เป็นต้นมา “สำหรับการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ก่อนการดำเนินการก่อสร้างโครงการนั้น มีราษฎรเข้าร่วม 385 คน ซึ่งราษฎรทุกคนเห็นด้วยกับการก่อสร้างโครงการ เพราะทราบว่าจะส่งผลดีต่อตนเองและลูกหลานในอนาคต ขณะนี้ได้เริ่มดำเนินการด้านการเยี่ยวยาราษฎรผู้ที่จะได้รับผลกระทบจากการดำเนินงานของโครงการฯ โดยการจ่ายค่าขนย้าย (ค่าที่ดิน) ค่าต้นไม้ คิดเป็นต้น แยกเป็นประเภทหลังจากจ่ายเงินให้ราษฎรแล้ว ราษฎรก็ยังเป็นเจ้าของต้นไม้อยู่และสามารถตัดต้นไม้ไปขายได้ พร้อมกันนี้ได้มีการจัดพื้นที่อพยพบนพื้นที่ 1,000 กว่าไร่ อยู่ในพื้นที่สาธารณะประโยชน์ ตั้งอยู่ใต้เขื่อน” นายสุรชัย จิวะสุรัตน์ กล่าวส่วน

นายธงชัย อินกระโทก ราษฎร ม.8 ตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี หนึ่งในผู้ที่ได้รับทั้งผลกระทบและประโยชน์จากโครงการฯ เปิดเผยว่า ตนและชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในพื้นที่สร้างเขื่อน ไม่ได้เสียใจที่ต้องย้ายที่อยู่อาศัย แต่กลับดีใจ เพราะโครงการดังกล่าวเกิดขึ้นเพื่อช่วยแก้ปัญหาอุทกภัยและภัยแล้ง ส่งผลให้เพื่ออุปโภคบริโภค และน้ำเพื่อการเกษตรอย่างพอเพียงในทุกฤดูกาล“ผมและชาวบ้านที่ได้รับผลกระทบทุกคนไม่เสียใจที่ต้องย้ายที่อยู่ แต่ดีใจเพราะเป็นบุญที่สุดแล้วที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณในครั้งนี้ ผมอายุ 30 กว่าๆ เห็นโครงการนี้ของพระองค์ท่านเริ่มมาตั้งแต่ 30 ปีที่แล้ว ในอดีตเมื่อถึงฤดูฝนน้ำจะท่วมหมู่บ้าน ชาวบ้านต้องลอยคอออกไปเพื่อนำข้าวไปแลกกับข้าวมากิน เมื่อพระองค์ท่านทรงทราบ พระองค์จึงพระราชทานพระราชดำริเพื่อช่วยเหลือ และในวันนี้ก็เห็นว่าโครงการได้เกิดขึ้นแล้ว ต่อไปปัญหาน้ำท่วม น้ำแล้ง จะหมดไป และเราจะมีน้ำเพื่อทำการเกษตรอย่างเพียงพอ ผมรู้สึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ได้พระราชทานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริมาให้ประชาชน ทำให้ชาวบ้านหมู่ 8 ตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี และชาวปราจีนบุรี ได้รับประโยชน์อย่างเต็มที่ และไม่ต้องย้ายถิ่นไปทำมาหากินที่อื่นเหมือนเมื่อก่อนอีกแล้ว” นายธงชัย อินกระโทก กล่าว

โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดปราจีนบุรี

โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
จังหวัดปราจีนบุรี