หน้าหลัก เกี่ยวกับเรา โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จุดเยี่ยมชม ประมวลภาพกิจกรรม ตอบคำถามชิงของรางวัล ติดต่อเรา

 

     

โครงการศูนย์ศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
จังหวัดราชบุรี

พระราชดำรที่ตั้งโครงการ วัตถุประสงค์โครงการ

ลักษณะโครงการ ผู้ได้รับประโยชน์ ผลการดำเนินงานและกิจกรรมโครงการ

ความสำเร็จของโครงการ ประมวลภาพโครงการ

   
พระราชดำริ :
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
   
แนวพระราชดำริ :

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมโครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน 2529 ได้มีพระราชดำริกับ นายสนาน ริมวานิช อธิบดีกรมพัฒนาที่ดินสรุปได้ดังนี้
ให้ดำเนินการศึกษาหาวิธีการปรับปรุงดินที่เสื่อมโทรม ให้สามารถใช้ประโยชน์ในการเพาะปลูกได้ทดสอบวางแผนและจัดระบบการปลูกพืชที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ โดยดำเนินการในลักษณะเป็นศูนย์สาขาของศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี 

   
ที่ตั้งของโครงการ :

บ้านเขาชะงุ้ม หมู่ที่ 2 ตำบลเขาชะงุ้ม อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี

   
วัตถุประสงค์โครงการ :

1.เป็นศูนย์ศึกษาวิจัยและสาธิตทดสอบวิธีการฟื้นฟูปรับปรุงดินเสื่อมโทรมให้สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  เพื่อเป็นรูปแบบและส่งเสริมอาชีพเกษตรกรที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับพื้นที่โครงการ  ได้เรียนรู้วิธีการจัดการดิน  น้ำ  และพืช  อย่างถูกต้อง  มีความยั่งยืนไม่กระทบต่อสิ่งแวดล้อม  ซึ่งจะทำให้เกษตรกรมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
2.เพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำในเขตพื้นที่โครงการให้เพียงพอกับการอุปโภคบริโภคและทำการเกษตร
3.เพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำรอบพื้นที่โครงการฯให้เพียงพอกับการอุปโภคบริโภคและทำการเกษตรสำหรับกิจกรรมการขยายผลของโครงการฯ
4.เพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรดิน  น้ำ  และป่าไม้  ให้คงความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติอย่างยั่งยืน
5.เป็นแหล่งศึกษาดูงาน

   
หน่วยงานผู้ดำเนินงาน /หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง : สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) , โครงการชลประทานจังหวัดราชบุรี  สำนักชลประทานที่ 13 กรมชลประทาน , ศูนย์บริการวิชาการด้านพืชและปัจจัยการผลิตราชบุรี , สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 5 , ศูนย์บริการวิชาการด้านพืชและปัจจัยการผลิตเพชรบุรี , สำนักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร , สำนักวิจัยพัฒนาอารักขาพืช
 
ลักษณะโครงการ : โครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี มีพื้นที่ทั้งหมด 849-3-22 ไร่ แบ่งเป็น 3 ส่วน คือ ให้ฟื้นฟูสภาพป่า ดำเนินการพัฒนา และปล่อยไว้ในสภาพเดิม (ให้ธรรมชาติฟื้นตัวเอง) โดยใช้แนวทางการฟื้นฟูให้พัฒนาแหล่งน้ำ ปลูกไม้ยืนต้นให้มีความชุ่มชื่น สวยงาม ตามธรรมชาตินอกจากนี้ยังมีแนวทางการดำเนินงานในหลายรูปแบบ ทั้งการศึกษา ทดลอง วิจัย หลายประการ ตัวอย่างเช่น งานวิจัยฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรม และระบบนิเวศ งานศึกษาทดสอบและพัฒนาพืชเศรษฐกิจและระบบการปลูกพืช โครงการแปลงสาธิต และปรับปรุงไม้ผล งานด้านการอนุรักษ์ดินและน้ำ (สาธิตการทำปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด ปลูกหญ้าแฝก) งานด้านการสาธิตทดสอบ และถ่ายเทคโนโลยี (การจัดทำแปลงสาธิต “ทฤษฎีใหม่” ในพื้นที่อับฝน ตามแนวพระราชดำริ การทดสอบการปลูกสบู่ดำเป็นพืชทดแทนพลังงานเป็นต้น) นอกจากนี้ยังมีงานด้านการอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติซึ่งมีทั้งงานด้านสำรวจและพัฒนาและฟื้นฟูป่าไม้อีกด้วย
           เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2534 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชดำริให้จังหวัดราชบุรีดำเนินการปลูกหญ้าแฝกในโครงการฯ เพื่อป้องกันดินพังและการชะล้างของหน้าดิน โดยให้ปลูกขวางทางเดินของน้ำ ปลูกในที่ชันเป็นแนวขวาง ทั้งนี้ให้เป็นไปตามหลักวิชาการ
           เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมชมโครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ในการนี้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานพระราชดำริ ในการคัดเลือกสายพันธุ์หญ้าแฝกนั้นเป็นสิ่งสำคัญที่ควรระมัดระวังอย่างมาก ควรเลือกพันธุ์ที่ไม่สามารถกระจายพันธุ์ได้โดยเมล็ดเพราะถ้าเป็นสายพันธุ์ที่แพร่กระจายโดยทางเมล็ดแล้วจะเป็นอันตราย  และการปลูกหญ้าแฝกในพื้นที่เก็บกักน้ำของอ่างน้ำ การปลูกตามแนวระดับโดยรอบอ่างเก็บน้ำ จำนวน  3 แนว คือ
แนวที่ 1 ปลูกตามแนวระดับสูงเท่ากับระดับเก็บกักน้ำ
แนวที่ 2 ปลูกตามแนวสูงกว่าระดับเก็บกักน้ำ 20 ซม.
แนวที่ 3 ปลูกตามแนวต่ำกว่าระดับเก็บกักน้ำ 20 ซม. (เพราะน้ำมักจะไม่ถึงระดับเก็บกัก)
           กิจกรรมการดำเนินงาน ได้แก่
1. ศึกษาทดสอบหาความเจริญเติบโตและการเพิ่มผลผลิตของมะขาม จำนวน 6 ไร่
2. ศึกษาทดสอบแปลงระบบการปลูกพืชแบบผสมผสาน จำนวน 16 ไร่
3. ศึกษาทดสอบวิธีฟื้นฟูดินเพื่อการเกษตร จำนวน 11 ไร่
4. วนเกษตร จำนวน 1.5 ไร่
5. ศึกษาวิธีการทำปุ๋ยหมักเพื่อฟื้นฟูดินเสื่อมโทรม จำนวน 5 ตัน
6. โครงการพัฒนาการเพาะเลี้ยงเห็ด จำนวน 3,000 ถุง/ปี
7. ศึกษาทดสอบการปลูกข้าวไร่และพืชไร่ จำนวน 5 ไร่

ผู้ได้รับประโยชน์ :

ราษฎรในบริเวณ ตำบลเขาชะงุ้ม อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี และบริเวณใกล้เคียง 


ผลการดำเนินงานและกิจกรรมโครงการ :

ศึกษาทดลองหาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมในรูปแบบต่างๆ ในพื้นที่โครงการฯ ให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ รวมทั้งใช้เป็นแนว ทางในการปรับปรุงดินให้แก่ที่ดินของเกษตรกรในบริเวณใกล้เคียง
1)ศึกษาระบบนิเวศวิทยาด้านลักษณะโครงสร้างและองค์ประกอบของชนิดพันธุ์ไม้ในป่าเต็งรังรุ่นที่สองบริเวณเขาเขียวในพื้นที่โครงการฯ ปรากฏว่า พันธุ์ไม้ที่มีความหนาแน่นและมีความสำคัญทางนิเวศวิทยาในพื้นที่มากที่สุด ได้แก่ เต็ง และรัง
2)ค้นคว้า ทดลองหาวิธีการพัฒนาที่ดินเสื่อมโทรม ศึกษาผลของระบบนิเวศเกษตรธรรมชาติต่อการปรับปรุงดินลูกรัง โดยปลูกไม้ยืนต้น 3 ชนิด ได้แก่ กระถินณรงค์, กระถินยักษ์ และไผ่รวก ควบคู่ไปกับพืชคลุมดินในรูปแบบต่างๆ ฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ของชุดดินสกลนคร ด้วยระบบปลูกพืชตระกูลถั่วร่วมกับข้าวไร่ ใช้ประโยชน์หญ้าแฝก 6 สายพันธุ์ เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติทางกายภาพของดินชุดท่ายางและสกลนคร ปรับปรุงดินลูกรังด้วยระบบปลูกพืชไร่แซมในช่องว่างที่แตกต่างกันระหว่างแถวคู่แคฝรั่ง จัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำโดยใช้หญ้าแฝกในรูปแบบต่างๆ
3)ศึกษาทดลองหาชนิดพืชที่สามารถปลูกได้ในดินชุดสกลนครและท่ายาง - ศึกษาทดลองหาความเจริญเติบโตและการเพิ่มผลผลิตของมะขาม โดยวิธี อนุรักษ์ - ศึกษาทดลองระบบการปลูกพืชแบบผสมผสาน - ศึกษาทดลองฟื้นฟูที่ดินเพื่อการเกษตร - วนเกษตร - ศึกษาวิธีการทำปุ๋ยหมัก เพื่อฟื้นฟูดินเสื่อมโทรม
4)จัดทำแปลงสาธิตทดสอบไม้ผลควบคู่ไปกับการปลูกพืชบำรุงดินและหญ้าแฝก รวมทั้งจัดทำแปลงสาธิตการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์
5)ดำเนินการถ่ายทอดความรู้และฝึกอบรมเกษตรกรผู้นำและเกษตรกรทั่วไปให้มีพื้นฐานทางวิชาการเกษตรในรูปแบบต่างๆ จำนวน 80 ราย

งานศึกษาและพัฒนาที่ดิน
-ศึกษาพัฒนาวิธีการและรูปแบบของการอนุรักษ์ดินและน้ำ
-ศึกษาหาวิธีการใช้ประโยชน์ที่ดิน ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ
-ศึกษาวิธีการปรับปรุงดินเสื่อมโทรม

งานชลประทาน
-จัดหาน้ำสนับสนุนและพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อใช้ในโครงการ
-ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในกิจกรรมต่างๆ

งานศึกษาและพัฒนาป่าไม้
-ป้องกันรักษา และควบคุมไฟป่า เนื้อที่ 3,041-1-41 ไร่
-สำรวจพันธุ์ไม้ พบประมาณ 230 ชนิด และเป็นพันธุ์ไม้ที่จำแนกชนิดแล้ว 167 ชนิด
-สำรวจสัตว์ป่า พบสัตว์ชนิดต่างๆ ประมาณ 78 ชนิด
-ศึกษาระบบนิเวศป่าไม้
-จัดทำเส้นทางท่องเที่ยวเชิงนิเวศและธรรมชาติศึกษา

งานศึกษาทดลอง และทดสอบการปลูกพืช
-ศึกษาและทดสอบการปลูกพืชชนิดต่างๆ เช่น พืชสวน พืชผัก และพืชไร่

งานประชาสัมพันธ์
-จัดฝึกอบรมและให้ความรู้แก่นักเรียน นักศึกษา เกษตรกร ประชาชน และผู้ที่สนใจ เข้าเยี่ยมชมศูนย์ฯ

 
ความสำเร็จของโครงการ :

ศูนย์ศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งอยู่ที่ ต.เขาชะงุ้ม อ.โพธาราม จ.ราชบุรี บนเนื้อที่กว่า 800 ไร่ ซึ่งศูนย์แห่งนี้ได้จัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นแหล่งศึกษาวิจัย และสาธิตทดสอบวิธีการฟื้นฟูปรับปรุงดินเสื่อมโทรมให้สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อเป็นรูปแบบและส่งเสริมอาชีพให้เกษตรกรที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับพื้นที่โครงการได้เรียนรู้วิธีการจัดการดิน น้ำ และพืชอย่างถูกต้องและยั่งยืน ไม่กระทบต่อสิ่งแวดล้อม อันจะนำไปสู่วิถีชีวิตที่ดีของเกษตรกร 

ปัจจุบันศูนย์ศึกษาวิธีการฟื้นฟูดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มได้เปิดให้เกษตรกรและผู้สนใจได้เข้ามาศึกษาดูงานด้านการฟื้นฟูทรัพยากรดิน น้ำ และป่าไม้ ตลอดจนดูแปลงสาธิตการเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริในพื้นที่อับฝน ที่ทำขึ้นเพื่อเป็นต้นแบบให้กับเกษตรกรที่ประสบปัญหาความยากลำบากให้สามารถผ่านช่วงวิกฤติ โดยเฉพาะเรื่องการขาดแคลนน้ำในช่วงหน้าแล้ง โดยแปลงทฤษฎีใหม่ ประกอบด้วย ที่อยู่อาศัย แปลงปลูกข้าว แปลงปลูกไม้ผล พืชไร่และพืชผัก และสระน้ำ เกษตรกรที่เข้ามาศึกษาดูงานได้นำแนวทฤษฎีใหม่ไปปรับใช้ให้เกิดประโยชน์มากมาย

 
   


ที่มาของข้อมูล : ศูนย์ศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.ราชบุรี. (2553).แผ่นพับประชาสัมพันธ์ ,กรมวิชาการเกษตร,กรมชลประทาน,สำนักงาน กปร. นสพ.ไทยโพสต์
ผู้ที่เกี่ยวข้อง :
กลุ่มผู้ใช้น้ำ …………………………………………………………………………
เบอร์ติดต่อ ……………………………………………………………………………………….…
ที่อยู่ …………………………………………………………………………………………………

 

Copyright 2010 - Office of The Royal Development Projects Board. All rights reserved.